Peder Gapon ve Kanlı Pazar - Rus Devrimi Devamı

Peder Gapon ve Kanlı Pazar

Çarlık hükümeti daha önce kullanılan sansür, sürgün cezaları ve fabrikalardaki hükümet ajanlarının yetersiz kaldığını görünce işçi hareketini içerden etkisizleştirmek için farklı bir yönteme başvurmaya karar verdi. İşçileri hükümetin tarafına çekmek ve hükümete duydukları güvensizlikleri ortadan kaldırmak için işçi psikolojisinden iyi anlayan ve hükümete sadakati kanıtlanmış ajanlar işçilerin arasına gönderilecekti. Moskova için Zubatov, St. Petersburg için ise Peder Gapon bu yeni strateji doğrultusunda hükümet tarafından görevlendirildiler. Moskova’da Zubatov’un maskesi çabucak indi, ancak St. Petersburg’da Peder Gapon oldukça başarılı oldu. Kurduğu “St. Petersburg Kenti Fabrika ve Maden İşçileri Meclisi” adlı bir örgütün St. Petersburg’un bütün kesimlerinde şubeleri açıldı. Sosyalist-Marksist söylemlerle örgüt 1905’in başında yaklaşık 20.000 üyeye ulaştı.

Gapon, örgüte işçi eyleminin bastırılmasını amaçlayan bir plan önermişti. Bu plana göre, 9 Ocak günü işçiler kilise bayrakları ve Çar’ın portresini taşıyarak saraya doğru yürüyecekler ve isteklerini dile getiren bir dilekçeyi Çar’a sunacaklardı. Çar da onları dinleyecek ve bu iyiniyetli girişimi olumlu karşılayarak onlara yardım edecekti. Dilekçenin maddelerinin görüşüldüğü toplantılarda bulunan Bolşevikler, işçileri, bunun için tertip olabileceği konusunda uyarmışlar, ama çoğunluğu inandırmayı başaramamışlardı. İşçileri bu girişimden vazgeçmeyeceklerini anlayan Bolşevikler hiç değilse dilekçeye bazı maddelerin konmasını sağlamak istediler, bunda başarı sağladılar: Dilekçeye basın özgürlüğü, düşünce özgürlüğü, işçilerin dernek kurma özgürlüğü, Rusya’da siyasal rejim yapısında gerekli değişiklikleri yapacak bir Kurucu Meclis’in toplanması, yasalar önünde ayrılması, savaşın sona erdirilmesi, 8 saatlik iş günü ve toprağın köylülere verilmesi yolunda istekler eklendi.

İşçiler 9 Ocak 1905 sabahı Çar’ın sarayına doğru yaşlı ana babaları, eşleri ve çocuklarıyla birlikte ilahiler söyleyerek ilerliyorlardı. Sayıları 140 bini aşıyordu. Başkentte karşılarında 9.000 piyade ve 3.000 askerden oluşan birlikleri gördüklerinde ise artık çok geçti. Çar II. Nikola, kendisinden yardım istemeye gelmiş bu silahsız işçi topluluğuna ateş açtırdı. Binden fazla işçi öldürüldü, iki binden fazlası da yaralandı. Öldürülenler, tutuklananlar arasında Bolşevikler de vardı.

Bu “Kanlı Pazar” olaylarının yankısı çok büyük oldu. Çar’dan istediklerini alamayacaklarını anlayan işçiler daha da radikalleşti. Bütün ülkede grevler, gösteriler yapıldı. Kitleler “Kahrolsun zorbalık!” sloganlarıyla sokaklara dökülmüştü. Ocak ayında grev yapan işçilerin sayısı 400 bini buluyordu. Bir ay içinde son on yılın toplamından daha çok işçi greve katıldı.

1 Mayıs gösterileri sırasında birçok kentte, işçilerle polisler ve askerler arasında çatışmalar çıktı. Varşova’da göstericilere ateş açıldı ve yüzlerce insan öldürüldü. Bunun üzerine Varşova’da işçiler genel bir protesto grevine gittiler. Grevcilerle göstericiler Çarlık askerleriyle çatıştılar. Polonya’nın Lodz sanayi merkezinde işçiler sokaklarda barikat kurdu ve Çarlık birliklerine karşı üç gün savaştı. Bu savaşlar Rusya’da ilk silahlı işçi eylemi idi.

lvanovo-Voznesenk şehrindeki grevler iki buçuk ay kadar sürdü. Grevi yönetenler Bolşevik Kuzey Komitesi’ydi. Greve katılan işçiler, birçoğu kadın olmak üzere 70 bin kadardı. Çar’ın askerleri burada da işçilerin üstüne ateş açtı; çok sayıda ölen yaralanan oldu.

Bir süre sonra kırlık bölgelerde ayaklanmalar başladı. Köylüler büyük toprak sahiplerine karşı ayaklandılar. Çiftlikleri, şeker rafinelerini ve şarap yapımevlerini basıp, konakları, malikâneleri ateşe verdiler. Bazı yerlerde ise toprağa el koyup, çiftliklerin halka devredilmesini istediler. Toprak sahipleri korkuya kapılmış, kentlere kaçmaya başlamışlardı. Çar’ın askerleri köylülere ateş açıyor; tutuklamalarla sindirilmek isteniyordu. Köylü ayaklanmaları durmadı ve Volga bölgesine, Transkafkasya’ya, Gürcistan’a yayıldı.

Sosyal-demokratlar köylü eylemlerini desteklediler. Toplantılar düzenleyip köylüleri örgütlediler, köylü komiteleri kurdular. 1905’in yaz aylarında tarım emekçileri, örgütlü grevler düzenledi.